Ons verhaal
Trekdieren worden al sinds mensenheugenis gebruikt om het werk van mensen te verlichten.
Het paard is in West-Europa lange tijd de belangrijkste krachtbron in de landbouw geweest. Voor de komst van de trekker was de landbouw afhankelijk van de spierkracht van mens en dier.
In een tijdsbestek van 100 jaar zijn in de landbouw twee revoluties te onderscheiden. Ze markeren de ‘eeuw van het trekpaard’. In de eerste revolutie stond het trekpaard als krachtbron centraal. Aan het eind van de 19e en begin 20e eeuw werden steeds meer landbouwwerktuigen ontwikkeld die door paarden werden getrokken. Ze maakten zware werk van arbeiders lichter en verhoogd de arbeidsproductiviteit.
Tot aan de Tweede Wereldoorlog is de positie van het werkpaard in de Nederlandse landbouw nauwelijks aangetast, al waren de eerste trekkers hier en daar al op de akkers verschenen. Het beeld van de landbouw werd tot in de jaren 50 van de 20e eeuw door werkpaarden bepaald.
De komst van de trekker luidde de moderne mechanisatie in. Het trekpaard moest langzaam maar zeker het veld ruimen. In 1960 was het aantal trekpaarden gehalveerd. Tien jaar later was de rol van het trekpaard zo goed als uitgespeeld.
Het afscheid van het laatste trekpaard was niet voor elke boer even gemakkelijk. Een tijdperk, een manier van leven, werd afgesloten. Velen bewaren aan die tijd, ondanks een leven van lang en hard werken, dierbare herinneringen. De omgang en het werken met de paarden is voor velen een onvergetelijke ervaring geweest; een ervaring die in deze moderne tijd wordt gemist. Wie in het Zeeuwse polderland een span trekpaarden in de ochtendnevel ziet opdoemen begrijpt waarom.
Ontstaan
Het was de vrees dat het trekpaard in de jaren 80 geheel uit het Zeeuwse landleven zou verdwijnen. Dit was de achtergrond dat de Stichting het Werkend Trekpaard Zeeland in 1988 het levenslicht zag. Het doel was om het trekpaard als levend cultuurhistorisch monument te behouden.
Aan de wieg van onze Stichting stonden bekende personen in de Zeeuwse landbouw: de gepensioneerde hoofdingenieur-directeur ir. M. Sanders, de ontwikkelingsgeograaf drs. A.P. Phernambucq, de relatiebeheerder agrarische bedrijven bij de Rabobank ing. A.W. de Landgraaf, ing. J. Markusse van de Zeeuwse/Zuidelijke Landbouw Maatschappij en A.J. van Rumpt van de ploegenfabriek Rumptstad.
Het eerste logo van de stichting
Doel
-
Het in stand houden van het werkend trekpaard als een natuurlijke krachtbron in de landbouw en dit op één of meer of percelen tonen. Verder het in stand houden van het werken met trekpaarden als een levend cultuurhistorisch monument (behoudsfunctie).
-
Het onder de aandacht brengen van de cultuurhistorische waarde van trekpaarden in de landbouw en het overdragen van kennis en vaardigheden die samenhangen met het gebruik van trekpaarden voor landbouwkundige doeleinden. Dit laatste wordt gezien als een educatieve functie, ook in het kader van ontwikkelingssamenwerking.
-
Het geven van voorlichting en informatie verstrekken over het werkend trekpaard.
-
Het verwerven en in standhouden van werktuigen en voertuigen en het restaureren van voertuigen welke een cultuurhistorische waarde hebben.
-
Onze positie in de provinciale culturele infrastructuur is tweeledig. Instandhouding van cultuurhistorisch erfgoed en de educatieve waarde voor onderwijs, recreatie, ontspanning en een verbreding van de diversiteit van het culturele aanbod in Zeeland.
Activiteiten
De volgende activiteiten worden jaarlijks volgens de arbeidskalender van Zwagerman gehouden:
-
In de maand april worden de voorjaarsactiviteiten getoond. We bewerken bijvoorbeeld een perceel bij de Zwaakse Weel (Natuurmonumenten) nabij ‘s-Gravenpolder waarop we verschillende gewassen telen. Tijdens deze activiteiten zijn daar altijd een aantal trekpaardhouders met hun paarden aan het werk.
-
In juli wordt in de provincie de jaarlijkse boerenlandrit gehouden. Hierbij worden verschillende rijtuigen en wagens ingezet. Deze rondrit is bedoeld voor de helpers van de aangesloten trekpaardhouders en voor alle vrijwilligers welke een bijdrage leveren aan onze stichting op welke manier dan ook.
-
Begin augustus geven we een oogstdemonstratie in de provincie. Op deze demonstratie laten we zien hoe de tarwe anno 1930 werd geoogst en het land bewerkt. Ook een hoefsmid is aan het werk. Enkele honderden bezoekers zijn op zo'n dag getuige van onze werkzaamheden.
-
In de maand oktober / november houden we onze najaarswerkzaamheden. Dan zijn de trekpaardhouders bezig om alle belangstellenden de najaarswerkzaamheden te tonen.
-
Verder bezoeken we met de promotiewagen verschillende folkloristische dagen en paardenevenementen.
-
Wij bereiken met onze activiteiten een breed publiek van vele duizenden op jaarbasis en daarom denken wij dat we een waardevolle bijdrage leveren aan de cultuuruitingen in de provincie Zeeland. De stichting heeft ongeveer 300 donateurs.
Huisvesting
Begin 2007 zijn we begonnen om voor onze stichting een boerderij te huren voor een langere tijd.
Het gaat om boerderij "Plantlust "te Oostkapelle waar we een netto oppervlakte van ongeveer 250 m2 kunnen huren. Daarin kunnen we onze materialen kwijt en zouden we ook wat onderhoudswerkzaamheden aan onze materialen kunnen verrichten.
De monumentale schuur van boerderij Plantlust te Oostkapelle.
Per 1 augustus 2012 kwam een grote schuur op landgoed Overduin op ons pad en kwamen tot de conclusie dat dit een prachtige locatie was en de landbouwschuur ruim 2 keer zo groot is als de schuur van "Plantlust". De onderhoudstoestand van de schuur is uitstekend te noemen en het inwendige deel is een gelijkmatige oppervlakte met zeer weinig obstakels, kortom als bestuur zagen wij mogelijkheden om onze werktuigen en wagens hier te stallen/exposeren. In de loop van augustus konden we ons nieuwe onderkomen in de monumentale boerenschuur van de buitenplaats Overduin te Oostkapelle in gebruik nemen. Het blijkt een hele verbetering te zijn. De verhuizing leidde tot opzienbarende transporten tussen Plantlust en Overduin. Een ongelooflijk grote hoeveelheid materiaal, vooral werktuigen en gereedschap, kwam tevoorschijn. Zo'n tien wagens, tien ploegen, drie eggen, drie wiedmachines, vier aardappelrooiers, twee zelfbinders en een grote hoeveelheid handgereedschap en andere materialen zoals garelen, menladders, sleeën en handkarren.
We hebben in de schuur van landgoed Overduin veel meer ruimte om onze collectie overzichtelijk op te stellen. De schuur is 14 meter breed en 29 meter lang. Er is een zolder van 14 x 6 meter voor opslag van klein materiaal.
We hopen op deze mooie locatie onze open dagen te houden.
De landbouwschuur van boerderij "Overduin" in Oostkapelle.
Oogstdemonstratie
Ons grootste evenement is onze oogstdemonstratie die met recht genoemd mag worden op deze OVER pagina.
Op deze georganiseerde oogstdag, die begin augustus plaatsvindt, gaan we als stichting terug in de tijd. En wel omstreeks de jaren 30 van de 20e eeuw. Er wordt gedemonstreerd hoe in die jaren met trekpaarden de graanoogst plaatsvond.
Met zelfbinders, die door paarden worden voortgetrokken, wordt het graan gemaaid en tot schoven gebonden. De schoven worden op boerenwagens geladen en naar de (motor aangedreven) dorsmachine gebracht. Ook laten we verschillende landbewerkingen zien zoals ploeg- en maaiwerkzaamheden. Tijdens deze oogstdag zijn zo’n 20 trekpaarden aan het werk te zien.
Ook worden oogsthandelingen vertoond die voor die tijd dateren: graan maaien met de sikkel en deze halmen met de hand binden tot schoven, vlegeldorsen en het schonen van graan met de wan- of windmolen. Een hoefsmid is aan het werk en er worden rondritten met boerenwagens verzorgd. We proberen de demonstratie elke keer in een ander deel van de provincie te houden.